عوامل خطرزا و محافظت‌کننده مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

شناسایی متغیرهای مؤثر در مصرف مواد از اقدامات ضروری برای طراحی هر برنامه پیشگیری است. این پژوهش به منظور بررسی عوامل خطرزا و محفاظت‌کننده مصرف مواد (سیگار، قلیان، تریاک و مشروبات الکلی) در بین دانشجویان دانشگاه‌های دولتی انجام پذیرفت. پژوهش حاضر از حیث هدف یک پژوهش بنیادی و از نظر روش، علی- مقایسه‌ای است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دولتی کشور است. برای انتخاب گروه نمونه از شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای استفاده گردید. نمونه مورد بررسی شامل 8373 نفر است بر مبنای توزیع جنسیت، دانشکده و خوابگاهی بودن انتخاب شدند. از پرسشنامه شیوع‌شناسی مصرف مواد (بوالهری، طارمیان و پیروی، 1385) برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز استفاده گردید. از شاخص‌های آماری خی ‌2 و t مستقل برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که پسر بودن، قرار داشتن در دامنه سنی 21-18 سال، تجربه فقدان یا غیبت پدر و مادر، مشکلات روانشناختی، مشکلات اقتصادی و تفریحات ناسالم از عوامل خطرزای موثر در مصرف مواد بوده است. حضور مؤثر پدر و مادر، حمایت عاطفی خانواده، پذیرش و تایید توسط خانواده، نگرش‌های مذهبی، تفریحات سالم، فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی از عوامل محافظت‌کننده مؤثر در بازداری از گرایش به سمت مواد می‌باشند. بر اساس داده‌های این پژوهش، دانشگاه ­ها با اجرای برنامه ­های مناسب تفریحی، فرهنگی و مذهبی می‌توانند به عنوان یکی از عوامل محافظت‌کننده در برابر سوء مصرف دانشجویان عمل نمایند.